Zorgen

    In zowel ons praktijkgebied als het gehele land heerst er veel onrust bij schapen en rundvee- houders vanwege de opleving van blauwtong in Nederland sinds begin juli. Hierbij worden ook verschijnselen gemeld bij gevaccineerde dieren. Wij begrijpen dat men zich zorgen maakt, zeker met de nare ervaringen die menig veehouder heeft doorgemaakt tijdens de blauwtong van afgelopen najaar en de hoop dat vaccinatie hierbij een uitkomst zou bieden.

    Momenteel heerst er nog veel onduidelijkheid over het ontstaan, de verspreiding en de ernst van de huidige blauwtonginfectie waarbij veel verhalen de ronde doen aangaande de effectiviteit van vaccins en nodige acties die men uit zou moeten voeren.

    Helaas hebben wij ook geen antwoorden op alle vragen en zullen we de resultaten van verschillende lopende onderzoeken moeten afwachten om harde conclusies te kunnen trekken en meer gerichte adviezen te kunnen geven. Toch willen we laten weten dat wij ons beseffen dat blauwtong opnieuw in ons praktijkgebied speelt en wij de onrust, emoties en zorgen begrijpen. Wij willen hierbij graag informeren over hetgeen wat we wel weten en hiermee handvaten bieden om te ondersteunen in de preventie van blauwtong en de verzorging van reeds zieke dieren.

    Huidig ziektebeeld bij schapen en runderen

    Over het algemeen ziet men dit jaar een iets ander ziektebeeld bij schapen en runderen dan vorig najaar. Hierbij verschilt het aantal en de ernst van geïnfecteerde dieren sterk tussen verschillende bedrijven. We zien ook binnen één koppel dat niet alle dieren dezelfde klinische verschijnselen vertonen.

    Schapen

    • De ziekteverschijnselen bij de schapen zijn dit jaar doorgaans, zeker bij gevaccineerde dieren, milder dan vorig jaar. Schapen zijn vaak wel sloom waarbij kwijlen, neusuitvloeiing en de blaren in de bek minder worden waargenomen. Hierdoor blijven de meeste schapen nog redelijk goed eten tijdens de ziekte en kan het herstel sneller worden ingezet. De besmetting gaat vaak snel door de koppel, de helft van de  kudde kan binnen 2 weken ziek worden.
    • Het sterftepercentage is op dit moment lager dan vorig jaar
    • Naast het blauwtongvirus, veroorzaakt de rode lebmaagworm ook ernstig zieke dieren de afgelopen weken. Deze infectie wil nog weleens verward worden met het blauwtongvirus of kan de klinische verschijnselen bij een blauwtonginfectie verergeren.

    Koeien

    • De ziekteverschijnselen bij de runderen uiten zich voornamelijk in koorts en daling in de melkproductie. Daarnaast zie je in mindere mate de rode neuzen, neusuitvloeiing en het speekselen. Wat vorig jaar veel werd gezien was kreupelheid, maar op dit moment wordt dat minder waargenomen.
    • De koorts blijft vaak meerdere dagen tot een week aanhouden, maar de koeien blijven vaak redelijk eten.

    Preventie van blauwtong

    Opstallen

    Tijdens de vorige blauwtong epidemie bleek dat de verspreiding van blauwtong langzamer ging op bedrijven die hun dieren op stal hielden. Het opstallen voorkomt besmettingen niet geheel maar met name opstallen rondom de schemering blijkt effectief. Hierbij is goede ventilatie op stal wel essentieel om de  omstandigheden voor knutten in de stal zo ongunstig mogelijk te maken.

    Insecticiden

    Insecticiden zoals Butox, Click, Deltanil, Neocidol , Noreprinec, Spotinor en Veerust worden niet als beschermend beschouwd in de preventie van blauwtong. De knut heeft het dier namelijk doorgaans al geprikt en daarmee besmet alvorens deze gedood wordt door het middel waarmee de preventieve werking van het middel zeer beperkt blijft.




    Vaccinatie

    Vaccinatie van dieren tegen blauwtong geeft volgens de bijsluiter vermindering van de klinische verschijnselen en vermindert de kans op sterfte. Voor zover bekend zien we over het algemeen bij schapen met blauwtong verschijnselen na vaccinatie minder heftige verschijnselen en blijven de dieren vaak wel enige eetlust houden. Hierdoor zien we dat dieren sneller lijken op te knappen en sterfte of euthanasie doorgaans veel minder voorkomt bij de gevaccineerde schapen.

    Bij koeien is dit onderscheid in klinische verschijnselen tussen gevaccineerde en ongevaccineerde dieren tot nu toe minder duidelijk maar lijken de gevaccineerde runderen in ieder geval wel beter te blijven vreten.

    • Daarmee blijft ons advies nog altijd om schapen en lammeren zeker wel te vaccineren; alle bescherming die we onze schapen mee kunnen geven en daarmee verschijnselen kunnen verminderen is mooi meegenomen omdat deze dieren zeer gevoelig zijn voor het blauwtongvirus.
    • Boosteren (het toepassen van een 2de vaccinatie) bij blauwtong heeft geen bewezen toegevoegd effect, dit weten we op basis van ervaringen met vergelijkbare vaccins uit het verleden en voorlopige conclusie in de huidige vaccinatiecampagne.

    Alertheid bij schapen in de weide

    Probeer uw schapen dagelijks te bezoeken en wees alert op ziekteverschijnselen. Mogelijke verschijnselen van blauwtong zijn: sloomheid, gedeeltelijk of geheel verlies van eetlust, koorts, dikke lippen/ogen of kop met eventueel afhangende oren, kreupel of pijnlijk lopen, een dunne of opgetrokken buik met weinig pensvulling, neusuitvloeiing of kwijlen, diarree en wondjes/plekjes in de bek en op de tong. 

    Maar wees ook zeker alert op andere signalen die duiden op ziekte of een verminderde afweer zoals vermagering, bleke slijmvliezen en specifiek verdikking tussen de kaaktakken (het vormen van een onderkin). Onderliggende problemen vergroten de kans op ernstige ziekte en overlijden.


    Weerstand

    Vergeet ook niet om schapen en runderen te ondersteunen in hun afweer tegen ziektekiemen van buitenaf door ze goed te voorzien in hun eiwitbehoefte middels kwalitatief gras of extra krachtvoer en in hun vitamine- en mineralen voorziening middels toepassing van likemmers, bolussen of Cobalt drench.


    Stress beperken

    Tot slot is het heel belangrijk om stress in de koppel zoveel mogelijk te beperken. Stress onderdrukt ook het immuunsysteem en kan daarom indirect zorgen voor het vertonen van (ernstigere) blauwtongverschijnselen. Voer vereiste handelingen wel uit maar niet midden op een erg warme dag, beperk indien mogelijk transportbewegingen en huisvest schapen en runderen, vanwege hun kudde-instinct, altijd minimaal samen ook als ze ziek zijn. 

    Behandeling van dieren met blauwtong

    Bij de behandeling van dieren met blauwtong is een aantal zaken gefundeerd en bewezen van groot belang voor het herstel.


    Behouden vochtbalans
    Het behouden van een goede vochtbalans. Uitdroging verslechtert niet alleen het ziektebeeld maar kan ook, door de toepassing van medicatie, leiden tot bijkomende schade aan vitale organen. Biedt daarom vers drinkwater aan in goed bereikbare drinkbakken en probeer bij onvoldoende vochtopname 2 tot 4x daags, voorzichtig en zonder het dier zich te laten verslikken, extra drinkwater of elektrolyten in te geven middels een voedings- of drenchspuit.

    Toedienen van pijnsilling en ontstekingsremmers

    Denk hierbij aan Kelafen, Rimadyl en Novem. Kelafen mag dagelijks herhaald worden 1ml/33kg in de spier. Rimadyl en Novem mogen elke 2-3 dagen worden herhaald met een dosering van respectievelijk 1ml/12,5kg schaap & 1ml/35kg rund Rimadyl en 1ml/40kg Novem, beide onderhuids. Voor deze pijnstillers geldt dat langdurig gebruik (meer dan 3x geven), het risico op orgaanschade vergroot. Dit is zeker het geval bij uitgedroogde dieren.  

    Overweeg bij ernstig zieke schapen, die langer pijnstilling nodig hebben, paracetamol in te geven. Paracetamol geeft namelijk een beperkte belasting van de nieren en mag worden toegepast bij schapen op basis van de cascade regeling met een dosering van 3x daags 2 tabletten paracetamol 500mg voor een gemiddeld volwassen schaap. Bij gebruik van humane tabletten, wordt de wachttijd voor het vlees van deze schapen volgens cascade 28 dagen. 

    Sterke ontstekingremmers

    Het toepassen van sterke ontstekingsremmers (corticosteroïden) bij met name ernstig zieke dieren (met hoge koorts) of dieren met heftige zwelling aan de kop. Deze toepassing verminderd de zwelling en de heftige reactie van het lichaam op het blauwtongvirus. Corticosteroïden bij voorkeur niet toepassen bij drachtige dieren en niet binnen 7 dagen herhalen. Op geleide van het klinisch beeld en na overleg met de dierenarts, kan er soms wel een aanleiding zijn om deze sterke ontstekingsremmer wel eerder dan 7 dagen te herhalen.  

    Ondersteunen van het maagdarmkanaal 

    Alhoewel verminderde of tijdelijke afwezigheid van voeropname op zichzelf niet dodelijk is, is het wel waardevol om het maagdarmkanaal tijdens ziekte te ondersteunen en voeropname te blijven stimuleren. Denk hierbij aan het aanbieden van verschillende soorten makkelijk verteerbare voeders zoals geweekte bietenpulp en smakelijk hooi, kuilgras of een goede weide.

    Als extra ondersteuning van de pensflora en ter voorkoming van pensverzuring kan hierbij 1-2x daags rumi-actif middels een voedingsspuit in de bek worden ingegeven. Of kunnen runderen middels een drenchapparaat worden gedrenched met daarvoor bestemde poeders.

    Biedt wilgentakken en bladeren aan. Met name schapen vinden de bladeren en takken niet alleen heel lekker waarmee de voedselopname wordt gestimuleerd maar de bast van de wilg heeft bovendien een bijkomend positief licht pijnstillend en koortsverlagend effect.


    Antibiotica

    Antibiotica is soms zeker wel een vereiste bij ernstig zieke dieren die bacteriële infecties ontwikkelen door ernstige schade aan bloedvaten en organen door het blauwtongvirus. Welk antibioticum het beste gekozen kan worden, is hierbij afhankelijk van de individuele verschijnselen van het dier en kan het beste na overleg met de dierenarts worden ingezet.


    Juiste huisvesting

    Zorg voor juiste huisvesting met een zachte ligplaats, beschutting, schaduw en onderdak voor zieke dieren met minimaal één hokgenoot ter beperking van stress.

    Wij hopen dat u met bovenstaande aanbevelingen aangaande de preventie en behandeling van blauwtong bij schapen en runderen, ondanks alle huidige onzekerheden, toch met iets meer vertrouwen de komende tijd in gaat. Indien er belangrijke nieuwe inzichten of resultaten naar buiten komen van de lopende onderzoeken, zullen wij u hierover zeker informeren. Echter is het voor nu nog niet duidelijk op welke termijn deze resultaten er zullen zijn.

    Heeft u tussentijds vragen of wilt u advies in uw specifieke bedrijfssituatie of bij individuele zieke dieren, dan staat het team van Dierenkliniek Benschop-Oudewater altijd voor u klaar voor advies en ondersteuning.


    Geüpdate