De veroorzaker van bluetongue is het bluetongue virurs, een orbivirus. Het virus bevindt zich in het bloed en wordt overgebracht door bloedzuigende insecten. Met name de in schemering en nacht bijtende culicoides-soorten (in de volkmond knutten) zijn belangrijk. Hoewel de knutten de belangrijkste overbrengers van bluetongue zijn, mogen ook andere bloedzuigende parasieten en besmette injectienaalden niet worden uitgesloten.

Bluetongue heeft een incubatietijd van ongeveer een week (vier tot twaalf dagen). Dat wil zeggen dat na besmetting met het bluetongue virus, de verschijnselen ongeveer een week later beginnen.

Verschijnselen bij schapen

De ziekte begint vaak met hoge koorts (tot wel 42 graden) die wel een week kan aanhouden. De dieren zijn suf en lopen stijf of kreupel door de gezwollen kroonranden en spierbeschadigingen. Ernstig zieke dieren staan vaak met een bolle rug, met de kop naar beneden en hebben dikke oren of zelfs een dikke kop. Mond- en neusslijmvlies zijn vaak gezwollen en ontstoken en in de bek komen zweertjes voor. De tong is soms gezwollen en kleurt blauw door een verminderde doorbloeding en daardoor optredend zuurstoftekort. De dieren speekselen, hebben neusuitvloeiing, kunnen moeilijk eten en vermageren snel. Ook vruchtbaarheidsproblemen worden gezien: de dieren komen niet in bronst, aborteren, brengen een doodgeboren lam of een lam met aangeboren afwijkingen en de ram kan tijdelijk onvruchtbaar zijn. Na herstel kan nog ernstig wolverlies optreden. Het verloop van de ziekte is erg divers. Sommige dieren worden ernstig ziek, andere nauwelijks. Ernstig zieke dieren kunnen na weken tot maanden volledig herstellen, terwijl gezond ogende dieren plotseling doodgaan.

Verschijnselen bij runderen

In tegenstelling tot bij schapen, vallen de ziekteverschijnselen van bluetongue bij runderen doorgaans mee. De meeste runderen worden niet klinisch ziek van de infectie. Tijdens de uitbraken van bluetongue serotype 8 in 2006 tot 2008 zagen we bij runderen koorts, melkproductie daling, ontstoken slijmvliezen van neus en bek, zweertjes aan de spenen en zwelling van de kroonranden, waardoor kreupelheid kan ontstaan. Doorgaans knappen de dieren zonder veel problemen op.

Meldingsplichtig

In september 2015 zijn verschillende infecties van bluetongue vastgesteld in Frankrijk, ook in de buurt van de grens met Belgie. De ziekte is een OIE-lijst-ziekte. Dit betekent dat bij een verdenking van Bluetongue in Nederland direct melding moet worden gemaakt bij de NVWA. Een uitbraak van bluetongue heeft directe gevolgen voor de (internationale) handel in dieren en dierproducten.

Zowel België als Frankrijk hebben inmiddels besloten om de veestapels te beschermen door middel van vaccinatie. In Nederland is vaccinatie toegestaan met een in Nederland geregistreerd vaccin